Alerjik Rinit (Saman Nezlesi) Nedir?

İnsan vücudunda bulunan bağışıklık sistemi herhangi bir yabancı maddeye tepki vermesi ile alerji dediğimiz semptomlar ortaya çıkar. İnsan vücudu çok korumacı olduğu için bağışıklık sistemi alerjik semptomların ortaya çıktığı bölgeye hemen antikor göndererek vücudu korumaya çalışır. Vücudun bağışıklık sisteminin gönderdiği antikorlar ile alerjiye neden olan alerjenler arasında bir mücadele başlar ve bu mücadele neticesinde çeşitli kimyasal maddeler kana karışır. Kana salınan bu kimyasal maddeler sonucu alerjik hastalık semptomları ortaya çıkar. Halk arasında alerjik rinit saman nezlesi olarak bilinir ve bağışıklık sisteminin ağız ve burun yolu ile alınan bazı maddelere aşırı tepki vermesi ile gelişen alerjik reaksiyona rinit denir. Özellikle bahar aylarında görülen rinit (saman nezlesi) her geçen sene daha fazla insan üzerinde etki göstermektedir.

Alerjik Rinit Tipleri

İki tip alerjik rinit mevcuttur. Bunlar;

Mevsimsel Alerjik Rinit: Bu alerjik rinit genelde bahar aylarında ortaya çıkmaktadır ve mevsimseldir.

Yıl Boyunca Ortaya Çıkan Uzun Süreli Alerjik Rinit: Burada alerjik rinit, çeşitli nedenlerden dolayı yıl boyunca devam eder.

Alerjik Rinit Belirtileri

Nezle ile alerjik rinit belirtileri genellikle benzerdir. Nezle bir virüs dolayısı ile vücutta ortaya çıkan hastalık durumu iken, alerjik rinite sebep olan virüs değildir. Alerjik rinit günümüzde çok sık görülmektedir. Özellikle mevsimsel olan alerjik rinit çocuklarda ve ergenlerde daha fazla görülmektedir. Alerjik rinit hastalarında ortaya çıkan belirtiler daha çok 20 yaş altında iken başlar. Daha sonra değişmeyen bu alerjik rinit belirtileri orta yaş ve sonrasında düzelmeye başlar.

Pek çok semptoma yol açan alerjik rinit belirtileri ve bulguları şunlardır:

• Hapşırma,
• Burunda oluşan tıkanıklık
• Burunda oluşan akıntı
• Genizde oluşan akıntı
• Kaşınan ve sulanan gözler
• Göz kapaklarında meydana gelen şişme
• Ağız, boğaz, kulaklar ve yüzde oluşan kaşıntı
• Boğazda meydana gelen ağrı
• Kuru öksürük
• Başta oluşan ağrı
• Gözler altında oluşan koyu halkalar
• Yüz ağrısı yahut yüzde oluşan basınç hissi
• Duyma, tat ve koku almada kısmi kayıp
• Yorgunluk ve halsizlik

Bu belirtilerin çeşitliliği ve şiddeti kişiden kişiye göre farklılık gösterir. Kimi hastalarda birden fazla belirti ortaya çıkarken kimi hastalarda tek belirti olur. Alerjik rinit rahatsızlığı çeken kişilerde genelde astım hastalığı da görülebilmektedir.

Alerjik Rinit Nedenleri Nelerdir?

Bağışıklık sisteminin amacı vücuda ait olmayan ve genelde dışarıdan vücuda giren virüs, bakteri gibi zararlı maddeler ile savaşarak vücudu korumaktır. Bağışıklık sistemi görevini yaparken kimi zaman aşırı reaksiyon gösterebilmektedir. Polen, hayvan tüyü,  küf vb maddelere karşı da koruma ve savunma amacıyla aynı tepkileri veren bağışıklık sistemi, bu tepkiler neticesinde alerjik reaksiyonun oluşmasına neden olur.

Mevsimsel alerjik rinitin oluşmasının başlıca nedenleri genellikle bitki polenleridir. Bu polenler özellikle ülkemizde alerjik rinitin her geçen gün daha fazla görülmesine neden olmaktadır. Kalıcı olarak yer değiştiren insanlarda kimi zaman alerjik rinitler azalırken kimi zaman da artış gösterir. Bunun başlıca nedeni taşınılan yerde bulunan polen çeşitliliği ve fazlalığıdır. Özellikle yağışlı olmayan ve kuru havalarda polenlerin uçuculuğu daha fazla olduğu için bu havalarda alerjik rinit daha fazla görülür.

Uzun süreli (yıllık) alerjik riniti etkileyen faktörler:

• Toz ve ev eşyalarının yapısı
• Yaşam alanlarında bulunan hamam böcekleri
• Duman
• Küf
• Sis

Alerjik Rinit Risk Faktörleri Nelerdir?

Alerjik rinit (saman nezlesi) adı verilen alerjik reaksiyonuna neden olan başlıca faktörler:

• Aile üyelerinin geçmişinde bulunan alerjik reaksiyonlar
• Kişilerde bulunan gıda alerjileri ya da diğer alerjiler (egzama gibi)
• Uzun süre ve devamlı olarak pasif içici olarak sigara dumanına maruz kalma

Alerjik Rinitin Görülebileceği Kişiler

Alerjik riniti herhangi bir yaş grubunda çıkabilir. En yaygın görüldüğü yaş grubu 18-25 aralığıdır. Bazen de yeni doğan bebeklerde ya da bebeklik döneminin hemen sonrasında görülebilmektedir. Günümüze çevresel faktörler artıp çeşitlilik göstermeye başladığı için alerjik rinitin görülme olasılığı artmış ve yaş sınırı da ortadan kalkmıştır. Çocuk ve yetişkin yaş gruplarında bulunanların yaklaşık %20’si alerjik rinitten etkilenmektedir.

Alerjik Rinit Tanı Yöntemleri

Alerjik rinit tanısını koymadan önce hastanın ve aile üyelerinin kişisel alerji öykülerine ilişkin bir takım sorular sorulur. Çünkü alerjik rinite neden olan faktörlerden biri de aile geçmişinde benzer alerjik rinitlerin mevcut olmasıdır. Bu sebeple sorulacak sorular ve verilecek cevaplar önemlidir.

Bazı soruları şu şekilde sıralayabiliriz:

Semptomlar hangi sıklıkla görülür? Yani, şikâyetleriniz günün veya mevsimin belli bir zamanına bağlı olarak değişkenlik gösterir mi?

Evde beslediğiniz hayvanınız var mı?

Diyet programı yaptınız mı?

Beslenme alışkanlığınızda herhangi bir değişiklik yaptınız mı?

Kullandığınız bir ilaç var mı?

Bu ve benzeri sorulara verilen cevaplardan sonra fiziki muayene yapılıp, alerjinin kaynağını tespit edebilmek amacıyla cilt testi yapılması tavsiye edilebilir. Bu testlerden olan deri prick testi ile bazı alerjenler iğne veya çizik açma şeklinde az bir miktarda cilde uygulanır. Uygulanan alanda şişlik ve kızarıklık oluşmaya başladığı takdirde alerjik rinitin varlığından bahsedilebilir. Bazen de alerjik rinite neden olan maddeyi bulabilmek için kan testi yaptırılabilir.

Alerjik Rinit Tedavi Yöntemleri

Öncelikle hastalarımızda alerjik rinite neden olan madde ya da durumun tespitinin yapılmasını sağlarız. Tanı ve teşhis aşamasından sonra tespit edilen maddeden uzak durmanızı tavsiye eder. Bu ilk aşama geçildikten sonra alerjik rinit tedavi sürecinde ilaç tedavisi yada aşı tedavisi yöntemlerinden uygun olan tedavi aşamasına geçilir.

Alerjik Rinit İlaç Tedavisi

Burunda oluşan tıkanıklık ve akıntı ile diğer faktörlere göre alerjik rinit tedavisinde antihistaminler, kortizonlu spreyler (kortikosteroid) ve tuzlu su kullanılabilir. Burunda tıkanıklık fazla ise, ilk etapta dekonjestanlar kısa süreli kullanılabilir. Burunda akıntı çok fazla ise ipratropium burun spreyleri yarar sağlayabilir. Alerjik rinite bağlı olarak ortaya çıkan burun tıkanıklığı tedavisinde kortizonlu spreylerde kullanılabilmektedir.

İlaç tedavisi: En çok kullanılan tedavi yöntemi olmakla birlikte etkisinin sadece ilaçların kullanıldığı azman dilimi ile sınırlı olması nedeniyle kesin tedavi yöntemi değildir. İlaç tedavisine ara verildiği ya da ilaç tedavisi bırakıldığı takdirde alerjik rinit reaksiyonları kısa süre sonra tekrar ortaya çıkacaktır. Ayrıca dikkat edilmesi gereken noktalardan biri de alerjik rinit tedavisinde kullanılan ilaçların vücutta yan etki gösterebilme durumunun olmasıdır. Bu sebepten dolayı kullanılacak ilaçların mutlaka doktor kontrolünde alınması gerekmektedir.

Alerjik Rinit Aşı Tedavisi

Alerjik rinite neden olan durum ya da madde tespit edildikten sonra doğrudan bu maddeye yönelik geliştirilen tedavi yöntemi aşı tedavisidir. Aşı tedavisine başlamadan önce alerjik reaksiyonların çıkmasının önüne geçebilmek için önce gerekli alerji testleri yapılmalı ve bireyde şikâyetlere yol açan alerjen veya alerjenlerin tespiti sağlanmalıdır. Alerjik semptomlara neden olan maddeler aşı tedavisi ile giderek artan dozlarda uygulanır ve böylece bireyde sıkıntıya neden olan alerjene karşı bağışıklığın artması sağlanır. Aşı tedavisinde belli aralıklar ile ilk etapta haftada bir, daha sonraki süreçte ise idame dozuna ulaşılır ulaşılmaz ayda bir enjeksiyon yapılır.

İlaç tedavisinin aksine aşı tedavisi, bireyin şikâyetleri üzerinde uzun süreli etkili olmakta ve tedavi son erdirildikten sonra dahi tesirini devam ettirerek alerjik rinitin etkisini azaltmaktadır.  Rinit tanı ve tedavi işlemleri ile ilgili detaylı bilgi almanız için sizleri Çankaya, Ankara’da bulunan ofisimize beklemekteyiz.