Kulak iltihabından bahsedebilmemiz için ilk başta kulağın yapısına değinmek gerekmektedir. Kulak, dış kulak, orta kulak ve iç kulak olmak üzere üçe ayrılır. Kulak zarı dış kulağın sonunda yer alır. Dış ve orta kulağı birbirinden ayıran kulak zarıdır. Orta kulak, kulak zarının gerisinde bulunan boşluktan ibarettir. Orta kulağın oluştuğu boşlukta ayrıca örs, çekiç ve üzengi kemikçikleri yer alır. Dış kulaktan gelen ses bu kemikçikler sayesinde iç kulağa aktarılır. Orta kulak ayrıca geniz boşluğuna yani östaki borusuna bir kanal aracılığı ile bağlanır. Bu bağlantı sayesinde kulağın basıncı ayarlanır.

İltihaplanma orta kulak kısmında gerçekleşir. Bu iltihaplanmanın ana nedeni genellik bakterilerdir. Yeni oluşan bu tür iltihaba akut orta kulak iltihabı, uzun süreden beri var olan iltihaba ise kronik orta kulak iltihabı denir. Bu iltihap çeşitleri dışında bir de seröz orta kulak iltihabı vardır. Bu iltihaplanma genellikle östaki borusunun tıkanmasına bağlı olarak gelişir.

Kulak İltihabı Nasıl Oluşur?

Orta kulak iltihabı bakterilerin orta kulağa yerleşip hastalık yapacak kadar çoğalması sonucu oluşur. Geniz ve östaki borusu aracılığı ile orta kulakta bakteriler birikir. Orta kulağa bakterilerin ulaşım noktası östaki borusu olduğu için ve östaki borusu çocuklarda düz ve kısa bir yapıya sahip olması nedeniyle kulak iltihabı çocuklarda daha çok görülmektedir. Kulak zarının sağlam olması halinde dış kulaktan orta kulağa bakterinin girme ihtimali yok denecek kadar azdır. Fakat bazı iltihaplanmaların kaynağı bakteriler olmayabilir. Östaki borusu geniz eti ya da benzer bir durumdan dolayı tıkanır ise orta kulakta basınç problemi yaşanır ve bu durum da orta kulakta yapışkan sıvı toplanmasına neden olabilir. Bu şekilde oluşan iltihaba seröz iltihabı denir. Bu iltihaplanmanın nedeni bakteriler olmadığı için ortaya çıkan tepkiler ve tedavi yöntemleri farklılık göstermektedir. Bakterilere bağlı iltihaplanma genellikle ilaç tedavi yöntemi ile iyileşirken seröz iltihaplan ameliyat gerektirebilir. Bu ameliyat kulak zarının çizilmesi ya da tüp takmak şeklinde yapılabilir.

Kulak İltihabının Belirtileri Nelerdir?    

Orta kulak iltihaplanmalarında en sık görülen belirtilerin başında ağrı gelmektedir. Ağrı hissetme eşiği ve meydana gelen ağrı çocuklarda daha fazladır. Ağrı dışında orta kulak iltihaplanması belirtileri arasında ateş, işitme seviyesinde düşüklük, bebeklerde huysuzluk ve dolgunluk hissidir. Bazen iltihap kulak zarını delecek seviyeye gelebilmektedir. Bu durumda akıntı kanlı ya da iltihaplı olarak akar. Seröz orta kulak iltihaplarında ağrı görülmez fakat işitme seviyesinde düşüklük meydana gelir. Kronik orta kulak iltihabında ise işitme seviyesinde düşüklük, devam eden akıntı ya da kötü koku belirtileri ortaya çıkabilir.

Muayene sırasında ortaya çıkan bulgular orta kulak iltihabının çeşidine göre değişmektedir. Bakterilerin neden olduğu orta kulak iltihaplanmalarında kulak zarı kızarıklığı ve bombeliği görülebilir. Seröz orta kulak iltihabında ise bakterilerin neden olduğu iltihaplanmanın tam aksine kulak zarı bombe değil içe doğru çökmüş olur. Aynı şekilde kulak zarında kızarıklık seröz iltihaplanmalarında da görülür. Kronik iltihaplarda ise genellikle kulak zarında akıntı ve delik olur.

Yeni oluşan orta kulak iltihapları genellikle muayene ile tespit edilebildiği için ayrıca tetkik yapmaya gerek kalmaz. Fakat seröz ve kronik orta kulak iltihaplarının tespit edilebilmesi için işitme testi yapmak zorunludur. İşitme kaybı testi ile hem işitme derecesi tespit edilir hem de uygulanan tedavinin sonuçlarını görmeye yarar. Seröz iltihapları genelde orta kulakta meydana gelen basınç problemlerine de neden olduğu için orta kulak basıncını belirlemek amacıyla timpanometri adı verilen bir işlem yapılır. Kronik orta kulak iltihaplarında son çare ameliyat ise ilk olarak ya normal film çekilmeli ya da tomografi çekilmelidir.

Kulak İltihabı Nasıl Tedavi Edilir?

Orta kulak iltihabı başlangıcı varsa ve bu iltihaplanmanın kaynağı bakteriler ise akut orta kulak iltihabı antibiyotik ve ağrı kesici ilaçlar ile tedavi edilebilir. Bazı durumlarda hasta antibiyotik ve ağrı kesicilere karşı olumlu tepki vermeyebilir bu çok sıklıkla görülen bir durum değildir. Eğer antibiyotik tedavisi orta kulak iltihabının geçmesini sağlamaz ise kulak zarının çizilmesi gerekebilir. Seröz orta kulak iltihapları ise genellikle antibiyotik ve ilaç tedavisine olumlu tepki verse de genelde kulak zarının çizilmesi ya da tüp takma yöntemlerinin uygulanması şeklinde cerrahi müdahale gerekebilir. Kronik orta kulak iltihaplarında ilaç tedavisi genellikle çözüm olmamakla birlikte bazen sadece antibiyotik dahi iyileşme sağlayabilir fakat genel itibari ile kronik orta kulak iltihaplarında ameliyat gereklidir.

Hastada 6 aylık süre içerisinde 3 veya daha fazla orta kulak iltihabı oluşmuş ise tekrarlayan orta kulak iltihabının varlığından söz edilebilir. Tekrarlayan orta kulak iltihabı varlığı halinde çocuklarda başka hastalıkların da bulunması anlamına gelebilir. Bu amaçla tekrarlayan orta kulak iltihapları çocuklarda görülüyor ise, ayrıca yarık damak, burun ve sinüs alerjisi, geniz eti ve sinüzit gibi hastalıkların da araştırılması gerekmektedir. Tekrarlayan orta kulak iltihabının görüldüğü her çocukta yukarıda bahsettiğim diğer hastalıkların da görüleceği kesin değildir. Eğer yapılan tetkiklerde başka bir hastalık tanısı ya da bulgusuna rastlanılmaz ise önleyici tedavilerin uygulanması sağlanabilir.

Önleyici tedavi yöntemleri:

1-Orta kulak iltihabı olunmasını beklemeden düşük dozda antibiyotik tedavisine başlanılması,

2-Orta kulağa tüp takılması ya da kulak zarının çizilmesi,

3-Bazı aşıların uygulanması,

4- Var ise geniz etinin alınması,

Orta kulak iltihabında, iltihabın çeşidi seröz orta kulak iltihabı ise hastada oluşan işitme kaybı ilaç tedavisi ile düzeltilemiyor ise bu durumda tedavi için ameliyat zorunludur. Ayrıca kronik orta kulak iltihabında oluşan iltihaplar bazen orta kulakta bulunan kemikçiklerin erimesine dahi neden olabilir. Kronik orta kulak iltihabında seviye orta kulakta bulunan kemikçiklerin erime aşamasına gelmiş olması ve çevre dokulara yayılmaya başlamış olması halinde tedavi için ameliyat zorunlu hale gelmiştir.

Başlangıç seviyesinde olan akut orta kulak iltihapları ilaç ile tedavi edilmesi halinde genellikle tehlike arz etmezler. Fakat seröz orta ulak iltihaplarında işitme kaybı seviyesi yüksek olabilir ve kulak zarında ileri derece de çökme oluşabilir. Bazen de orta kulak kemikçiklerinin erimeye başlaması ile bu erimeye bağlı işitme kaybı oluşabilir. Kimi zaman da kulak zarı ileri derecede çöktüğü için bu çökmeye bağlı olarak orta kulak iltihap sıvısı çevre dokulara zarar vermeye başlayabilir ve iltihap daha geniş alana yayılabilir. Kronik orta kulak iltihapları ise en fazla tehlike arz eden orta kulak iltihabı türüdür. Orta kulakta bulunan kemikçiklerdeki erime en fazla kronik orta kulak iltihabında görülür. Kronik orta kulak iltihabında kemik erimesi oluşmamış ve işitme kaybı seviyesi yüksek değil ise bu durumda ameliyat gerekmeyebilir. Fakat kronik orta kulak iltihabının neden olduğu kemik erimesinin görüldüğü hallerde bazı komplikasyonlarda gelişebilir.  Bu komplikasyonlar:

• İltihabın iç kulağın tamamına yayılmasından kaynaklı olarak tam işitme kaybı ve baş dönmesi,
• İltihabın beyine doğru yayılması sonucu beyinde oluşan apseler,
• Yüz felci,
• Menenjit

Orta Kulak İltihabı Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Seröz orta kulak iltihabında yapılacak iki işlem vardır bunlar ya kulak zarının çizilmesi ya da tüp takılması işlemleridir. Kulak zarının çizilmesindeki amaç orta kulakta bulunan iltihap sıvısını temizlemektir. Kulak zarı çizildikten sonra orta kulakta bulunan sıvının az ve yapışkan olmaması halinde tüp takma işlemi gerçekleştirilmez. Bazı durumlarda kulak zarının çizilmiş olması iltihabın temizlenmesini sağlayamayabilir. İltihabın yapışkan olması iltihap sıvısının boşaltılmasını engeller. Bu durumda kulak zarının çizildiği yere tüp takmak gerekebilir. Bu tüplere ventilasyon adı verilir ve bir ucu orta kulağa bakarken diğer ucu dış kulağa bakar ve orta kulağın hava almasını sağlar. Ventilasyon tüpü genellikle lokal anestezi ile takılırken çocuklarda lokal anestezi yerine genel anestezi uygulanabilir.

Kronik orta kulak iltihabının tedavisi için uygulanan ameliyatlar genellikle daha kapsamlıdır. Burada uygulanan ameliyatın amacı orta kulakta oluşan iltihabı temizlemek varsa orta kulaktaki kemikçiklerin erimesini durdurmak ve tedavi etmek son olarak da çizilen kulak zarını onarmaktır. Zardaki çizik kulak arkasında bulunan kasın zarından alınan parça ile tedavi edilir. Kronik orta kulak iltihabının tedavisi için yapılan ameliyatta eğer istenmeyen ve ön görülmeyen komplikasyon oluşmuş ise burada ilk hedef oluşan iltihabı temizlemek ve orta kulakta bulunan kemikçiklerin etrafını açmaktır. İşitme genelde ikinci plana atılır. Kronik iltihaba bağlı ameliyatlar kulak içinden değil kulağın arkasında açılacak kesi sayesinde yapılır.

Ameliyatın bazı riskleri olsa da kaçınılmaz hale gelebilir. Ameliyat olunmaz ise seröz orta kulak iltihaplarından kulak zarındaki çökme gittikçe artar ve iltihap da birikmeye devam eder. Zamanla işitme seviyesi günlük yaşantınızı engelleyecek hale gelebilir. Bu seviyeden sonra yapılacak ameliyatın başarı şansı da düşük olur. Kronik orta kulak iltihaplarında ameliyat ancak işitme kaybının az olması ve iltihabın durgun olması halinde günlük yaşamı olumsuz etkilenmiyor ise gerekmeyebilir. Hasta bu durumda olduğu takdirde ameliyat olmasa dahi kulağına su kaçırmamaya ve üst solunum yolu enfeksiyonu kapmamaya özen göstermelidir.

Hasta kronik orta kulak iltihabının seviyesini ölçmek için rutin kontrollere gitmelidir. Eğer kronik orta kulak iltihabında iltihap sıvısı akmaya devam ediyor, işitme seviyesi zamanla azalıyor ve orta kulakta bulunan kemikçiklerde erime devam ediyor ise ameliyat kaçınılmaz hale gelmiş demektir.

Orta kulak iltihabının erken teşhis ve tedavisi için sizleri Çankaya, Ankara’da bulunan ofisimizde bir kahve içmeye bekliyoruz.